Voor veel Nederlanders is het een vast onderdeel van de dagelijkse routine: het rollen van een eigen sigaret, ook wel een ‘shaggie’ genoemd. Maar wat kost dat nu eigenlijk? De prijs van een pakje shag is de afgelopen jaren flink gestegen en lijkt alleen maar verder omhoog te gaan. Het is een onderwerp dat rokers direct in hun portemonnee voelen. In dit artikel duiken we dieper in de wereld van roltabak, de kosten ervan, de factoren die de prijs beïnvloeden en wat we in de toekomst kunnen verwachten.
De huidige prijs van shag: een flinke investering
Laten we direct met de deur in huis vallen: een pakje shag is anno 2025 geen goedkope aangelegenheid meer. Waar je jaren geleden nog voor een paar euro klaar was, liggen de prijzen nu aanzienlijk hoger. Gemiddeld kost een standaard pakje shag van 50 gram tegenwoordig ergens tussen de €17 en ruim €25. De exacte prijs hangt sterk af van het merk en waar je het koopt.
Populaire, gevestigde merken zoals Drum, Van Nelle of Zware Van Nelle bevinden zich vaak aan de bovenkant van deze prijscategorie. Budgetmerken, soms huismerken van supermarkten of minder bekende namen, zijn doorgaans enkele euro’s goedkoper. Toch is het verschil relatief kleiner geworden door de dominante invloed van belastingen.
- Supermarkten en Tabaksspeciaalzaken: De prijzen zijn wettelijk vastgesteld, dus grote verschillen tussen een supermarkt en een speciaalzaak zul je voor hetzelfde merk niet vinden. Het gemak en het assortiment kunnen wel verschillen.
- Online Verkoop: Hoewel online verkoop van tabak aan banden is gelegd en reclame verboden is, zijn er nog steeds kanalen. De prijzen zijn echter gelijk aan die in fysieke winkels vanwege de vaste prijsstelling.
- Gewichtsvariaties: Naast de standaard 50-grams verpakking zijn er soms ook kleinere (bijvoorbeeld 30 of 40 gram) of grotere verpakkingen (bijvoorbeeld 100 gram of meer in blikken) beschikbaar. Kleinere verpakkingen zijn per gram duurder, grotere iets goedkoper, maar de initiële uitgave is hoger. Echter, door accijnsverhogingen per gram worden de voordelen van grotere verpakkingen steeds kleiner.
Waarom is shag zo duur? De ontleding van de prijs
Die hoge prijs op het pakje shag komt niet zomaar uit de lucht vallen. Slechts een klein deel ervan bestaat uit de productiekosten en de winstmarge voor de fabrikant en de verkoper. Het overgrote deel van wat je betaalt, vloeit rechtstreeks naar de staatskas in de vorm van belastingen.
1. Accijns: De Grote Prijsopdrijver
De belangrijkste factor is de accijns. Dit is een specifieke belasting die de overheid heft op bepaalde consumptiegoederen, waaronder tabaksproducten. Het doel van accijns op tabak is tweeledig:
- Genereren van overheidsinkomsten: Tabaksaccijns levert de schatkist jaarlijks miljarden euro’s op.
- Ontmoedigen van consumptie: Door tabak duurder te maken, hoopt de overheid dat mensen minder gaan roken of er helemaal mee stoppen, wat gunstig is voor de volksgezondheid.
De accijns op rooktabak (shag en pijptabak) wordt berekend per kilogram tabak. De Nederlandse overheid heeft de accijnzen op tabak de afgelopen jaren stelselmatig en fors verhoogd als onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord, met als doel een ‘rookvrije generatie’ in 2040. Elke recente prijsstijging die rokers hebben gevoeld, is vrijwel volledig toe te schrijven aan accijnsverhogingen. Op 1 april 2024 was er bijvoorbeeld nog een significante verhoging, die de prijs van een pakje shag met enkele euro’s deed stijgen. Verdere verhogingen staan vaak al gepland.
2. BTW (Belasting Toegevoegde Waarde)
Bovenop de prijs inclusief accijns wordt ook nog eens 21% BTW geheven. Dit betekent dat je belasting betaalt over de basisprijs én over de accijns. Dit versterkt het effect van de accijnsverhogingen nog eens extra.
3. Productie- en Distributiekosten
Dit omvat de kosten voor het verbouwen, oogsten, verwerken, mengen, verpakken en transporteren van de tabak. Ook de marketing (voor zover nog toegestaan) en overheadkosten van de fabrikant vallen hieronder.
4. Marge voor Fabrikant en Winkelier
Zowel de producent als de verkoper (supermarkt, tabakszaak) moeten winst maken om te kunnen bestaan. Hun marges vormen een relatief klein deel van de uiteindelijke consumentenprijs, zeker in vergelijking met de belastingen.
Samengevat bestaat de prijs van een pakje shag dus voor misschien wel 75-85% of zelfs meer uit accijns en BTW. De daadwerkelijke ’tabakswaarde’ en de winstmarges vormen slechts een fractie van het totaalbedrag.
De Historische Prijsontwikkeling: Een Steile Klim
Wie al langer shag rookt, herinnert zich ongetwijfeld de tijd dat een pakje nog voor minder dan 5 euro over de toonbank ging. Die tijd ligt ver achter ons. De prijs van shag is, vooral sinds het begin van deze eeuw, exponentieel gestegen. Deze stijging loopt niet synchroon met de algemene inflatie, maar wordt gedreven door politieke beslissingen.
Elke paar jaar, en de laatste tijd zelfs jaarlijks, kondigt de regering nieuwe accijnsverhogingen aan. Soms gaat het om een relatief klein bedrag, maar vaak zijn het forse stappen die de prijs ineens met een euro of meer doen stijgen. Deze trend is een direct gevolg van het steeds strengere antirookbeleid, ingegeven door zorgen over de volksgezondheid en de hoge maatschappelijke kosten van roken.
Shag versus Fabriekssigaretten: De Kostenvergelijking
Een veelgehoorde reden om shag te roken in plaats van fabriekssigaretten is de prijs. Maar is shag nog steeds significant goedkoper?
Traditioneel gezien was zelf rollen aanzienlijk voordeliger. Uit een pakje shag van 50 gram kun je, afhankelijk van hoe dik je draait, tussen de 50 en 100 (of soms zelfs meer) sigaretten rollen. Laten we uitgaan van een gemiddelde van 70 sigaretten.
- Een pakje shag van €20 levert 70 zelfgedraaide sigaretten op. Kosten per shaggie: €20 / 70 ≈ €0,286.
- Een pakje met 20 fabriekssigaretten kost tegenwoordig vaak rond de €10 – €12. Kosten per sigaret: €11 / 20 = €0,55.
In dit voorbeeld is een zelfgerolde sigaret nog steeds ongeveer de helft goedkoper dan een fabriekssigaret. Hierbij zijn de kosten voor vloeitjes en eventuele filters nog niet meegerekend, maar deze zijn relatief laag (enkele centen per sigaret). Het verschil is dus nog steeds aanwezig, maar het absolute prijsniveau van beide opties is fors gestegen.
De overheid probeert het prijsverschil tussen shag en sigaretten ook te verkleinen door de accijnzen op shag soms procentueel harder te laten stijgen dan die op sigaretten. Het idee hierachter is dat rokers minder geneigd zijn over te stappen op (of te blijven bij) het goedkopere alternatief als het prijsvoordeel afneemt.
De Impact van Prijsstijgingen op Rokers
De voortdurende prijsverhogingen hebben merkbare gevolgen voor rokers:
- Minder Roken: Sommige rokers verminderen hun dagelijkse consumptie om de kosten te drukken.
- Overstappen op Goedkopere Merken: Rokers kunnen overstappen van hun vertrouwde premium merk naar een budgetvariant.
- Stoppen met Roken: Voor een deel van de rokers is de hoge prijs de ultieme motivatie om een stoppoging te wagen. Hulp bij stoppen met roken wordt vaak vergoed door de zorgverzekering.
- Alternatieve Bronnen: Helaas leiden hoge prijzen soms ook tot ongewenste effecten, zoals het kopen van tabak in het buitenland (waar de accijnzen lager zijn, zoals in Duitsland of België, hoewel de verschillen kleiner worden) of de aankoop van illegale, onbelaste tabak. Dit laatste is strafbaar en brengt gezondheidsrisico’s met zich mee vanwege het gebrek aan controle.
- Dunner Draaien: Rokers kunnen proberen zuiniger te zijn met hun tabak door dunnere shaggies te rollen.
Het effect is dus divers, maar de algemene trend die de overheid beoogt – minder roken – lijkt wel (langzaam) zichtbaar te worden, hoewel de verslavende aard van nicotine een grote drempel blijft.
Waarom Kiezen Mensen Nog Voor Shag?
Ondanks de hoge kosten en het ongemak van het zelf moeten rollen, blijft shag populair bij een aanzienlijke groep rokers. Waarom?
- Kosten (Perceptie): Zoals berekend, is het per ‘rookmoment’ nog steeds goedkoper dan fabriekssigaretten, ook al is het totale bedrag hoog.
- Smaak en Ervaring: Veel shag-rokers verkiezen de smaak en het ‘gevoel’ van zelfgerolde tabak boven fabriekssigaretten. Er is een grote variëteit in blends (zwaar, halfzwaar, mild).
- Het Ritueel: Voor sommigen is het rollen zelf een rustgevend ritueel, een moment van pauze. Het geeft een gevoel van controle over wat je rookt.
- Minder Roken?: Sommige rokers beweren dat ze minder roken omdat het rollen moeite kost, in tegenstelling tot het gemakkelijk pakken van een kant-en-klare sigaret. Of dit in de praktijk altijd klopt, is de vraag.
De Toekomst van Shag Prijzen: Verdere Stijgingen Verwacht
Gezien het vastgestelde beleid in het Nationaal Preventieakkoord en de brede maatschappelijke en politieke consensus over de noodzaak om roken verder terug te dringen, is het vrijwel zeker dat de prijs van shag (en alle tabaksproducten) in Nederland zal blijven stijgen. De overheid heeft de ambitie van een rookvrije generatie en forse accijnsverhogingen zijn daarvoor het belangrijkste instrument.
Er wordt zelfs gesproken over prijzen die op termijn richting de €30, €40 of zelfs meer per pakje zouden kunnen gaan, naar voorbeeld van landen als Australië waar tabak extreem duur is. Of dit politiek haalbaar is en wat de precieze planning is, zal moeten blijken, maar de trend is onmiskenbaar opwaarts.
Daarnaast wordt de regelgeving rondom tabak steeds strenger: neutrale verpakkingen (plain packaging), uitstalverboden in winkels, uitbreiding van rookvrije zones en mogelijk toekomstige smaakverboden voor toevoegingen aan tabak.
Conclusie: Een Dure Gewoonte
Wat kost een pak shag? Het korte antwoord is: veel. Anno 2025 betaal je een aanzienlijk bedrag, waarvan het leeuwendeel bestaat uit accijns en BTW. De prijs wordt primair bepaald door overheidsbeleid gericht op het ontmoedigen van roken. Hoewel shag per gerolde sigaret nog steeds goedkoper is dan een fabriekssigaret, is het absolute prijsniveau voor beide hoog en de verwachting is dat de kosten alleen maar verder zullen stijgen.
Voor rokers betekent dit een steeds grotere aanslag op het budget. Het dwingt tot nadenken over het eigen rookgedrag: minderen, stoppen, overstappen op goedkopere merken, of accepteren dat deze gewoonte een zeer kostbare is geworden. De tijd van goedkoop een shaggie rollen ligt definitief achter ons.